Składki na Fundusz Pracy są obowiązkowe. Istnieje jednak szereg wyjątków od tej zasady. W niektórych przypadkach składek na Fundusz Pracy opłacać nie trzeba.

Składka na Fundusz Pracy wynosi obecnie 2,45% od podstawy wymiaru i opłacana jest obowiązkowo zarówno z tytułu umowy o pracę i umowy zlecenie, jak i z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. Jednak w pewnych przypadkach składka na Fundusz Pracy opłacana być nie musi.

 1) Mniej niż minimalne wynagrodzenie

Składka na Fundusz Pracy opłacana jest tylko wówczas, gdy podstawa wymiaru przekracza kwotę minimalnego wynagrodzenia za pracę (w pierwszym roku pracy pracownika – 80% minimalnego wynagrodzenia). W sytuacji, w której pracownik osiąga dochód mniejszy od minimalnej płacy, pracodawca zwolniony jest z opłacania składki na Fundusz Pracy za takiego pracownika.

Jeżeli pracownik osiąga dochody z różnych tytułów, dochody z tych tytułów sumuje się i tę sumę porównuje się z kwotą minimalnego wynagrodzenia.

Przykład 1

Pan Jan uzyskuje dochody jedynie z umowy o pracę. Pracując na pół etatu otrzymuje miesięczne wynagrodzenie brutto w kwocie 1200 zł. Jako że kwota ta jest niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę (w 2012 r. wynosi ono 1500 zł), pracodawca zwolniony jest z opłacania składek na Fundusz Pracy

Przykład 2

W kolejnym miesiącu Pan Jan oprócz umowy o pracę z pensją 1200 zł brutto, osiągnął dodatkowy dochód z umowy zlecenie w kwocie 600 zł brutto. Łączny dochód z obu tytułów wynosi więc 1800 zł brutto. W takim przypadku zarówno pracodawca, jak i zleceniodawca zobowiązani są do odprowadzenia składki na Fundusz Pracy.

Składka na Fundusz Pracy z umowy o pracę = 1200 x 2,45% = 29,40 zł

Składka na Fundusz Pracy z umowy zlecenie = 600 x 2,45% = 14,70 zł

 2) Działalność gospodarcza

Zasada opisana w punkcie 1 dotyczy również osób prowadzących działalność gospodarczą, z tym zastrzeżeniem jednak, iż składka na Fundusz Pracy liczona jest nie od dochodu a od ustawowej, minimalnej podstawy wymiaru. W większości przypadków, ta podstawa wymiaru wynosi 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia i zawsze jest wyższa od wynagrodzenia minimalnego. W takich przypadkach przedsiębiorcy zobowiązani są więc do opłacania składki na Fundusz Pracy.

Inaczej sytuacja wygląda w przypadku tzw. nowych przedsiębiorców. Przez pierwsze dwa lata prowadzenia działalności gospodarczej, podstawę wymiaru składek stanowi bowiem 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę. Siłą rzeczy, podstawa ta jest zawsze niższa od wynagrodzenia minimalnego, a więc nowy przedsiębiorca nie jest zobowiązany do opłacania składki na Fundusz Pracy.

Jednak tak samo jak w poprzednim przypadku, zwolnienie to nie będzie przysługiwać, jeśli przedsiębiorca uzyskuje dodatkowe dochody jeszcze z innego tytułu a suma podstaw wymiaru przekracza kwotę minimalnego wynagrodzenia.

 Przykład 3

Pan Jan prowadzi od roku działalność gospodarczą i spełnia warunki do objęcia składkami preferencyjnymi. Pan Jan uzyskuje również dochody z tytułu umowy zlecenie w wysokości 600 zł brutto.

Podstawa wymiaru składek z działalności wynosi 30% minimalnego wynagrodzenia a więc 30% x 1500 = 450 zł

Łączna podstawa wymiaru wynosi więc 450 + 600 = 1050 zł

Jest to kwota mniejsza od minimalnego wynagrodzenia (1500 zł), a więc Pan Jan nie musi opłacać składki na Fundusz Pracy z działalności gospodarczej. Również zleceniodawca Pana Jana nie jest zobowiązany do odprowadzania składki na Fundusz Pracy z tytułu umowy zlecenia.

Pan Jan prowadzi od roku działalność gospodarczą i spełnia warunki do objęcia składkami preferencyjnymi. Pan Jan uzyskuje również dochody z tytułu umowy zlecenie w wysokości 1200 zł brutto.

Podstawa wymiaru składek z działalności wynosi 30% minimalnego wynagrodzenia a więc 30% x 1500 = 450 zł

Łączna podstawa wymiaru wynosi więc 450 + 1200 = 1650 zł

Jest to kwota większa od minimalnego wynagrodzenia (1500 zł), a więc Pan Jan jest zobowiązany do opłacania składki na Fundusz Pracy z działalności gospodarczej. Również zleceniodawca Pana Jana musi opłacić składkę na Fundusz Pracy z tytułu umowy zlecenia.

 3) Powyżej 55 i 60 roku życia

Kobiety powyżej 55 roku życia oraz mężczyźni powyżej 60 roku życia są zwolnieni z opłacania składek na Fundusz Pracy niezależnie od wysokości osiąganego dochodu. Zwolnienie obowiązuje niezależnie od tytułu ubezpieczenia, a więc zarówno w przypadku umowy o pracę i umowy zlecenie, jak i w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej.

Zwolnienie jest bezterminowe i przysługuje od pierwszego dnia miesiąca po ukończeniu odpowiednio 55 lub 60 lat.

 4) Powyżej 50 roku życia

W przypadku pracowników zatrudnionych na umowę o pracę, zwolnienie z opłacania składki na Fundusz Pracy przysługuje już po ukończeniu 50 roku życia, w przypadku gdy przed zatrudnieniem, osoba taka widniała w ewidencji bezrobotnych powiatowego urzędu pracy przez okres co najmniej 30 dni.

Zwolnienie to dotyczy wyłącznie umowy o pracę i przysługuje jedynie przez 12 miesięcy od pierwszego dnia miesiąca po zawarciu umowy o pracę.

Pracodawca nie musi opłacać składki na Fundusz Pracy również za pracownika, który wrócił z urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub urlopu wychowawczego.

Zwolnienie to dotyczy wyłącznie umowy o pracę i przysługuje przez 36 miesięcy od pierwszego dnia następującego po tym, w którym pracownik wrócił z urlopu.

 6) Jeśli tylko umowy zlecenie

Składek na Fundusz Pracy nie muszą płacić firmy, które zatrudniają wyłącznie na podstawie umów zlecenie. Zwolnienie obejmuje wówczas wszystkich zatrudnionych zleceniobiorców niezależnie od wysokości wynagrodzenia.

Wystarczy jednak, że chociaż jedna osoba w firmie zatrudniona zostanie na umowę o pracę i podmiot taki traci zwolnienie w odniesieniu do wszystkich zatrudnionych.

Zwolnienie to nie ma w ogóle zastosowania do podmiotów będących jednostkami organizacyjnymi (w tym spółek cywilnych). Zwolnienie dotyczy jedynie zleceniodawców będących osobami fizycznymi prowadzącymi działalność gospodarczą.