Bohaterem dzisiejszego wpisu będzie, uważana za zwiastun wiosny, roślina o pięknych złocistożółtych kwiatach, pierwiosnek lekarski (Primula officinalis).           Nie jest to gatunek zbyt wymagający, dlatego też w stanie naturalnym spotkać go można w zaroślach, na łąkach, polanach, czy dobrze nasłonecznionych wzgórzach. Pamiętajcie jednak, że jest on objęty częściową ochroną.
Pierwiosnek lekarski, a także inne gatunki Primula (a jest ich naprawdę sporo) są roślinami lubianymi przez fanów ogrodnictwa. Dość łatwe w uprawie pierwiosnki o uroczych kwiatach często więc zdobią nasze ogródki, balkony, skalniaki. Powszechnie znane ale… chyba mało kto zdaje sobie sprawę z  leczniczych właściwości Primula officinalis, tymczasem już od stuleci pierwiosnek lekarski stosowany jest w medycynie ludowej m.in. w przypadku migreny, bezsenności, dolegliwości miesiączkowych i okresu przekwitania, a także jako środek wykrztuśny.
Surowcem leczniczym są wysuszone kwiaty razem z kielichami, oraz wysuszone kłącza lub korzenie.

Boli głowa. Może odwar z kłączy pierwiosnka?

Pierwiosnek był doskonale znany już w czasach średniowiecza. Znana fitoterapeutka św. Hildegarda polecała wywary z pierwiosnka do leczenia bóli głowy, przeziębień i duszności. W medycynie ludowej używano pierwiosnka w bezsenności, migrenach, zawrotach głowy, jako lek napotny i moczopędny.
Kwiaty i korzeń pierwiosnka mają podobne działanie – lekko wykrztuśne i oczyszczające poprzez swoją działalność moczopędną. Korzenie zawierają sporo saponin, które wpływają w sposób pośredni na działanie wykrztuśne, dlatego też wywary z nich są polecane w przewlekłych bronchitach, suchym kaszlu, pylicy. Pierwiosnek rozrzedza śluz i zwiększa jego produkcję w układzie oddechowym, co przynosi ulgę w suchym kaszlu. Jest często łączony z tymiankiem, np w syropie Tussipect. Napar z korzenia pierwiosnka to dawny, ludowy sposób na migrenowe bóle głowy, które występują na tle nerwowym, jest polecany jest przy dreszczach, bólach, zawrotach głowy, bezsenności,  suchym kaszlu. Kwiaty pierwiosnka  mają podobne działanie, co korzeń, ale delikatniejsze i z tego też względu są bardziej polecane dla dzieci.

Dziś pierwiosnek lekarski wykorzystywany jest w medycynie przede wszystkim jako środek wykrztuśny. Preparaty z korzenia i kwiatu pierwiosnka wykazują bowiem działanie sekretolityczne tzn. upłynniają zalegającą wydzielinę oraz sekretomotoryczne tzn. pobudzają odruch kaszlu. Pomocne mogą nam być więc przy schorzeniach górnych dróg oddechowych, przebiegających z zaleganiem trudnej do odkrztuszenia wydzieliny, zapaleniu krtani, czy oskrzeli, a także jako lek wspomagający m.in. pylicy czy astmie. Warto tutaj wspomnieć także, że preparaty z kwiatu pierwiosnka działają także lekko napotnie, co jest dodatkowym atutem, zwłaszcza przy przeziębieniach.

Zarówno kwiat jak i korzeń pierwiosnka wykazują także dość silne działanie przeciwzapalne, a także działanie przeciwgrzybicze, przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe, dzięki czemu pierwiosnek może być stosowany przy infekcjach o różnej etiologii. Gdy więc dopadnie nas wiosenne przeziębienie, z męczącym kaszlem, w prosty sposób można przygotować sobie napar z korzenia czy kwiatu pierwiosnka. Warto wiedzieć, że przetwory z kwiatów pierwiosnka działają łagodniej niż preparaty otrzymywane z korzeni.

Dla tych bardziej leniwych, którzy uważają parzenie ziółek za stratę czasu, mamy w aptece kilka gotowych “pierwiosnkowych preparatów”. Pierwiosnek występuje jednak najczęściej w mieszankach ziołowych, często w towarzystwie tymianku.
Przykładowym preparatem wartym uwagi jest syrop “Bronchosol”, zawierający wyciąg z korzenia pierwiosnka i z ziela tymianku, oraz tymol. Syropek może być stosowany u dzieci już od 4 roku życia, ale ma niezbyt przyjemny smak, więc akurat u małych dzieciaków średnio bym polecała, bo może się to zakończyć pluciem. 😉
Dla starszych dzieci i dorosłych w przypadku kaszlu z utrudnionym odkrztuszaniem wydzieliny “Bronchosol” może być natomiast  naprawdę ciekawą ziołową alternatywą dla “Flegaminy” czy “Mucosolvanu“. Pamiętać jednak należy, aby ostatnią dawkę przyjąć nie później niż 3 godziny przed snem. I uwaga astmatycy – dla Was “Bronchosol” jest niewskazany.

Pierwiosnek w towarzystwie tymianku występuje także w  znanym pewnie większości syropie “Herbapect”, reklamowanym jako remedium i na suchy i mokry kaszel.

Zarówno kwiat jak i korzeń pierwiosnka wykazują także działanie moczopędne, nasilają filtrację w kanalikach nerkowych, co powoduje zwiększenie ilości wydalanego moczu. Dzięki temu, a także szerokiej aktywności przeciwdrobnoustrojowej, pierwiosnek może być stosowany również jako środek pomocniczy w stanach zapalnych układu moczowego.

Ponadto w przypadku kwiatu pierwiosnka zaobserwowano działanie spazmolityczne czyli rozkurczowe, dlatego może on być stosowany jako środek pomocniczy w tych jednostkach chorobowych, które przebiegają ze skurczem mięśni gładkich, np. astmie, stanach spastycznych przewodu pokarmowego czy migrenach.

Chyba tyle byłoby z najważniejszych rzeczy dotyczących głównych kierunków działania pierwiosnka. Warto jednak pamiętać, że wysokie dawki pierwiosnka mogą powodować nudności, wymioty czy biegunki i podrażniać błonę śluzową żołądka czy jelit, ale to w sumie nic dziwnego, bo w zasadzie wszystko w nadmiarze może być szkodliwe. Poza tym, pierwiosnka nie należy stosować podczas terapii lekami na rozrzedzenie krwi, przy uczuleniu na aspirynę, bo w olejku eterycznym zawarte są salicylany oraz raczej nie powinny się z nim “zaprzyjaźniać” kobiety w ciąży.

Chcę zaparzyć sobie wywar. Spróbuj, to łatwe.

Do wywarów i odwarów używaj pierwiosnków zebranych w nieskażonym tereniu lub kup pierwiosnek i jego kłącze w sklepie zielarskim.
Odwar z korzeni pierwiosnka: 2 łyżki rozdrobnionego korzenia zalej 400 ml wrzątku i w kąpieli wodnej gotuj 5 minut, odstaw na dodatkowe 10-15 minut. Przecedź i pij co godzinę, dwie w stanach napięcia nerwowego lub suchego kaszlu. W przypadku kaszlu nie pij od godz. 18-tej, by nie nastąpiło prowokowanie kaszlu w czasie snu.
Wywar z kwiatów pierwiosnka: 2 łyżki kwiatów pierwiosnka zalej 400 ml wrzątku i pozostaw do naciągnięcia przez 10-15 minut, przecedź, popijaj w ciągu dnia.

źródło: http://zapytaj-farmaceute.blogspot.com